Kiel venis la Skeleta brigado en la batalon? Jen ĝi okazis: Fécamp iris en la ĉambron de la skribisto.
— Ligert!
— Kion vi deziras?
— Ĉu iu ordonis pri tio, kio estu al la taĉmento, ĉirkaŭita en la valo Bekzat?
— Mi ne scias. La ribelo ne apartenas al mia agosfero. Sed vi faris la liston pri la lavotaĵoj, kaj ne estas registrita, ke mankas du striaj kusentagaĵoj. Tiguer serĉas tiujn de mateno.
— Idioto!
— Eble li ne estas tio, sed li havas iomete obtuzan penskapablon.
La kondamnito n-ro 63 malsupreniris en la korton, kie ĉefkaporalo Jazon ordonis, kaj Gouillaume, kolektinte ĉiun sian forton, regule rondiris kun kvar armitaj soldatoj por kontroli la postenantojn.
Sed ĉefkaporalo Jazon ne formoviĝis kun siaj ok homoj el la mezo de la korto.
— Ĉefkaporalo… — Fécamp staris apud li.
— Nu?
— Ĉu vi fidas min?
— Jes, kompreneble! Vi estas brava homo! Mi ne kredas tiun patrujperfidon!
Pli nova infektito!
La kontaĝo de la justeco trovis unuarangan bacilportanton en la persono de Fécamp.
— Konfidu al mi armilojn, sinjoro ĉefkaporalo. La kapitano kun la duono de la personaro de la fortikaĵo volas marŝi al la valo Bekzat por helpi ilin… Ĝi estas memmortigo.
— Jes.
— Mi armos la Skeletan brigadon.
— Kiel?!
— Tri tagoj estas bezonata, dum la helpo alvenos ĉi ten. Nur tiel ni povas defendi la fortikaĵon ĝis tiam, se ni unuiĝos kun la taĉmento, estanta en Bekzat.
— Ĉefkaporalo Jazon gratis sian kapon, ĉar li estis malnova soldato kaj bone sciis: estas sankta vero, kion Fécamp diras. Sed la kapitano, kiu havas sian pensmanieron, povas fari nenion alian, ol provi liberigi la batalantojn en Bekzat; se necese kun dudek soldatoj. Ĝi estas memmortigo. Sed li estas tia homo, ke li ekiros.
— Atentu min — li respondis levinte siajn ŝultrojn. — Mi ne rajtas permesi tion kiel ĉefkaporalo. Sed mi fermos viajn okulojn, mi povas permesi tion… Ĉar vi ĝis nun faris bone tion, kion vi faris.
La Aĝo, entute naŭ homoj, sidis en lakaverno sur la longa lignobenko. Ili dormis sidantaj. Eĉ ili mem ne sciis kial. Ĝi estis tiel, do ĝi restis tiel, ĉar ĉio devas resti, kio estis. Ĝis tiam, ĝis kiam eblas. Tio estas sekura.
Ili vekiĝis el la dormo je granda bruego. La Pordo, Kiu Malfermiĝas Nenien subite falis!
— Kio okazis?!
— La pordo falis.
— Mi estas ĉi tie! La Pugno, Kiu Portas La Sciigon!
Ili konsternite rigardis lin.
— La… Almozulo… Kiu Havas Pugnon!.. — flustris iu, ĉar kaŝe ili tamen nomis lin tiel…
— Pugno… Kiu Portas La Sciigon!.. — diris kun estimo tiu, Kiu Havis Aktujon. La luno enlumis tra iu breĉo de la kaverno.
Kaj tiam Fécamp eltiris belan, brilan, kupran trumpeton.
— Li portis al ni… — flustris konsternite la Subkaporalo, Kiu Havas Zonrimenon, kaj La Dudentulo laŭte kriegis:
— He! Kiu Havas Lampon!
— Kion vi volas… — aŭdiĝis la basa voĉo de la blindulo, kaj ektintegis liaj enfermitaj ŝtonoj ie en la malluma profundo de la kaverno.
— Vi!.. Jen estas La Pugno, Kiu Portis La Sciigon! Ĉu vi scias, kion li kunportis?!
— La Trumpeto estas kun li… — li murmuris kaj denove ektintegis la gruzelpecojn, malliberiĝantaj en la lampo.
Ili estiis ekscititaj. Vollpi dormis en la proksimo de la groto, kaj ankaŭ Korko. (La Trumpetisto, Kiu Havis Amikon.) Ili nun envenis.
— Mi portis al ili La Sciigon — diris la kondamnito n-ro 63, — kaj mi kunportis la respondon.
— La respondon… Li portis al ni… — ili moviĝadis.
Elektrumis ilin, ke ili povas uzi la homan vorton, kun kaŭzo.
— Mi diras tion al La Aĝo, kaj ankaŭ la aliaj sciu. La respondo estas jena: Esti homo estas grava malsano, kaj nekuracebla. Sed la hieno mortaĉas, kaj la homo mortas! Ĝi estas la diferenco. Sed oni devas kredi tion, ĉar tiam la morto estas bona, kaj eble ankaŭ la vivo.
— La Skeleta brigado estas senkulpa — diris iu en la mallumo, kaj bruis gruzelpecoj
— Ne! — frapis ilin la akravoĉa neo de Fécamp, preskaŭ tranĉante rekte en ilian karnon.
— Vi vidis La Skribaĵon, Kiu ne Ekzistas! La brigado estas senkulpa!
Kaj Volpi, Kiu Jam Ne Estis Klabo staris antaŭ lin.
— Pri kio estas kulpa la Brigado?! Ĉu?
— Pri tio, ke ĝi ne sciis la veron! Ke ĝi dubis la mensogon! — Kaj li akre kriis. — Kiu ne kredas, ke ĝi estas senkulpa, tiu ne pravas!
— Kial do vi venis?!!
— Mi portis al vi La Justecon, Kiu Konsistas El Kupro.
Kaj li transdoni la belan, flavan, novan trumpeton al Korko. Li prenis ĝin kun tremanta mano kaj rapide spiregis. Poste li turnadis sian kapon dekstren-maldekstren kun ia stulta rikano.
— La Trumpeto… — li diris mirante kaj entuziasme. Ho, Dio mias!.. La Trumpeto!..
Li karesis ĝin, kaj estis bone aŭdeble, kiam lia larmo (granda, malnova larmo) klakante falis sur la brilan kupron, kaj alia… denove alia kaj multaj larmoj klakadis sur la bela, nova trumpet, kvazaŭ petante enirpermeson antaŭ la fermita pordo de la paseo. Kaj plorsingultante, kun skuiĝanta brusto li denove karesis ĝin. — Dio… mia… La Trumpeto… — li balbutis timeme, mirante kaj li ne povis satiĝi per la plorado, fingrumado, karesado.
— Li kunpotis — murmuretis ankaŭ la aliaj altestime.
— Jen estas La Vero, Kiu Konsistas El Kupro — ili flustris ekscitite inter si, kaj bruis la gruzelpecoj laŭ ofta, tremanta ritmo, kaj la kondamnito n-ro 63 komandis.
— Korko! Kiu Havas Amikon! Blovu La Trumpeton! La Skeleta brigado vekiĝu!
Alarmo sur la Infera altplataĵo!
… Ili dormis sub la inkandeska glacia lumo dise, kiel ĉifonoj de forlasita batalkampo, kun malfermita buŝo, kiam La Trumpeto eksonis laŭ la ritmo de skuiĝanta pulmo pro plorsingulto, ofrelfende, intermite, kaj la rigide kuŝantaj silutetoj subite vekiĝis svarmante en la lumlumo sur la altplataĵo.
Ili ekiris de ĉie en unu dirakton ŝanceliĝante, entuziasme, stumbletante.
— La Trumpeto! Ĝi estas alarmo… Al la pioĉoj!..
— Ne estos laboro, ja estas nokto! Al la armiloj!!
— Ne estas armilo!
Ili konfuze kriadas, senspriĝinte, febre, konjektante miraklon.
— Alarmo! Alarmo!.. Haho!
Ĝi ne estis simila al ilia veado, Fajrorigardo, tiu paniko okazis pro la ŝrikanta alarmo, kiu eksonis nokte, ĝi signifis tion, ke io komenciĝos aŭ finiĝos nun, kiam ili subite vekiĝas la unuan fojon el sia vana, morta dormo je trumpetado ekde la tago de ilia kondamno.
Ilia timiĝinta feliĉo dtreĉiĝis dudirekten, ili stumbladis en neeltenebla animstato al tiu loko de la brilanta altplataĵo, kie sub mornaj, altenkrutantaj, rigidiĝintaj rokoj trumpetis skelete malgrasiĝinta, ĉifone vestita trumpetisto, staranta en parada pozo, lia maldekstra mano sur la nevidebla galono, kaj apud li… jes… ĉiu rekonas lin… Kiu Portas La Sciigon! Li do estas la Heroldo De La Respono! Kiu Venis Kun Trumpeto! Gabrielo, en ŝirita kamizolo, firme, sed kun la stala boneco de multe suferinta Homo, kun la memfido de morala enhavo, surpreninte tion ankaŭ en la senespera sorto, eĉ momenton ne ŝanceliĝinte pri la celo de la vivo, decidiĝinte pro la servero de la mistika kredo, destinite gvidi mizerulojn, ĉar estas kun li La Justeco, Kiu Konsistas El Kupro.
Tamen ĝi valoras pli multe ol la oro…
La Trumpeto!
Ĉar ĝi signifas la solvon, pro kio estas inde suferi, toleri, fali: anstataŭ La Larmo, La Ŝtono, La Nenio kaj La Neesto: La Celo!
Li venis inter ilin kun la trumpeto, kunportante tian morton, pro kiu estis inde vivi.
Kiel ajn!
El la okuloj de Korko abunde fluis la larmo, kaj el lia trumpeto la raŭka melodio.
Aux armes!.. Aux armes!..
La brako de Fécamp, kiel la alo de ventmuelilo, mansvingis silenton kun grandarka turnomovo. Ne estas voĉo, neniu moviĝas.
— Skeleta brigado! — li krias akre, severe. — Malsupre la prizonuloj ricevas pafilon, kaj ili defendas la fortikaĵon kune kun la gardistoj. Jen estas Sudano, kaj ĝi estas tre malbona loko, kaj ili suferas. Sed ili havas nenio alian ol la fortikaĵon, ili do defendas ĝin, ĉar ĝi apartenas al ili!
— Ili defendas tion!.. Ankaŭ la malliberuloj defendas ĝin.
— Ilian malliberecon!..
— Tiu ĉi altplataĵo estas nia tero! — stertoris Fécam. — Kaj ni suferas ĉi tie! Ni defendas nian suferon! Ĉar ĝi estas nia!
Ili staris. Kial suferi efektive, tio estis sensenca demando en Bahr El Sudan.
— Multaj venos kontraŭ ni, kaj ili portos alian suferon! Sed ni estas francoj, kaj ni volas suferi france! Ĉar alimaniere ni ne povas, kaj tiu sufero estas tre bona!
— Ĝi estas bona sufero — diris La Ruĝharulo, Kiu Havis Aktujon, kaj ektintis ankaŭ la gruzelpecoj, malliberiĝantaj en la lada prizono de La Tempo.
— Ĝis nun vi ne estis bezonataj! Nun Francio mesaĝas, ke vi devas batali! Prenu do la armilon kaj bajoneton, por ke vi batalu!
Fariĝis granda rumoro.
— Ni ricevis ordonon savi plotonon en la valo Bekzat kaj restarigi la kontakton kun la regimento.
— Ĉu poste?… — demandis tiu, Kiu Ekposedis Bastonon, kaj ankaŭ La Ruĝharulo, Kiu Havis Aktujon sin trudis por aŭskulti la respondon.
— Poste ni revenos al La Pioĉo, Kiu Estas Nia! — respondis Fécamp aplombe, kvazaŭ li estus debatinta la kapon de la demando per adzo.
— Ekiru! — komandis La Subkaporalo, Kiu Havas Zonrimenon.
Fécamp staris al la lifto. Kaj ili enliftiĝis unu post la alia. Volpi, Kiu Estis La Klabo, La Dudentulo, Kiu Havas Ĉapelon kaj Figaro, La Tranĉilo. Poste ankaŭ la aliaj, ĉiuj… La lifto zumis, ĝi descendis kaj ascendis… Kaj malsupre Gerard disdonis la ekipaĵon. La ĉefkaporalo, Kiu Havas Zonrimenon vicigis la marŝkolonon.
Jam restis nur unu homo, sed Fécamp repuŝis lin.
— Restu… La ordono ne koncernas vin.
— Mi iros kun la aliaj! Mi batalos!
Kaj li enliftiĝis. La Blindulo, Kiu Havis Lampon!
La ebeno de la forlasita Infera altplataĵo, kiel frostiĝinta glacitavolo difraktis la estingiĝantan lumon de la subiranta luno.
La senhoma rokego estis glata kaj normala, kiel kolosa, blanka tomboŝtono.
La unuaj, mildaj sunradioj, etendiĝantaj super la dezerto falis pace sur tiun strangan taĉmenton. La duopaj vicoj de la Skeleta brigado ŝirmante, egalritme, silente, komplete ekipite, strikte alviciĝinte, fortostreĉe, sed regule marŝis en Sharo…
Neatendita suprizo atendis la Bagara-anojn, kiuj kalkulis je la perfido de Berlac. La malmultenombra personaro de la garnizono heroe kontraŭstaris malantaŭ la muroj.
Ĉar Gouillaume tenis sin ankaŭ en abutment-pozicio, ke la mitraloj ŝprucis kuglojn deflanke, kaj ili ŝirmis sin per la kadavroj de la plej bonaj kamaradoj.
Ĉeflaŭtenanto Libourne kapopafita falis de sur la bastiono. Kuglo trafis la ŝultron de la kapitano, sed ĝi tuŝis ankaŭ lia plumon. Vespere la plotono kaj la Skeleta brigado, alvenintaj el la direkto de Bekzat decidis la ŝajne seneperan batalon.
Post du tagoj marŝalo Duron trovis la militan bazon en plena ordo, kiam li alvenis akompanate de Sudana regimento kaj spahi-a taĉmento.
Dume oni riparis la difektitan telefonlineon, kaj tiel la ĉefstabo sciis ĉion pri la eventoj, okazintaj en la fortikaĵo. La marŝalo faris militistan revuon.
Nur unu oficiro staris sur siaj piedoj en la garnizoni escepte la regimentkuraciston: Gouillaume. Sed kiel!.. Kun klakantaj dentoj, tremante pro la febro, kun verdaj lipoj, mortokapo, portanta stalan kaskon. Malgraŭ tio li staris sur siaj piedoj.
— La nombro de la etato estas… tridek homoj… kaj la malliberuloj kiel helpantoj en la batalo…
Duron metis sian manon sur lian Sultron.
— Nu bone… Vi estos transpostenigita laŭ la konfeso de la kondamnito n-ro 63, aŭ… Vi do estos deŝanĝita.
Krome la Skeleta brigado staris tie!
La blankhara soldato glutis kaj fermis siajn okulojn por momento. Sed poste li paŝis al la Ĉefkaporalo, Kiu Ekposedis Rangon, kaj li fiksis la Honormedalon sur lian kamizolon.
— Soldatoj! Sinjoro prezidento ordonis rehabiliti vin, kaj mi proponis doni la §onormedalon al la Skeleta brigado.
Eksonis la trumpeto, leviĝis la trikolora flago, kaj la Skeleta brigado staris senmove.
Ili sentis malvarmon.
Ili alkutimiĝis al la varmo 60 celsiusgrada.
— Kie vi deziras ekloĝi? — demandis la marŝalo. — La ŝtato helpos vin en tio.
Ili kunrigardis.
— Al ni estas bone ĉi tie… — diris Volpi, Kiu Estis La Klabo. — Nia sufero estas ĉi tie.
— Hm… bone. Nun elpaŝu la kondamnito n-ro 63!
— La kondamnito n-ro 63. Sinjoro marŝalo.
— Oni diris pri vi, ke vi estas senkulpa.
— Mi estas tio, sinjoro marŝalo.
— Kaj via merito estas tio, ke ni saviĝis de la plej malbona.
Fécamp silentis.
— Anonciĝu ĉe mi post unu horo.
Li iris al la kapitano. Sirone kuŝis senkonscia pro sia vundo. Colette kaj Minkiew estis apud li.
— Ĉu li estas grave malsana? — demandis Duron.
La regimentkuracisto stertoretis.
— La vundo ne… Sed li estas tre malfrota.
— Ĉu li eltenos, ke oni transportu lin?
— Se li eltenis, ke oni forgesis tion, ke li restis ĉi tie… — li respondis rezigne, ĉar la malgranda kuracisto ne estis enkorpiganto de la militista parolmaniero.
La marŝalo ridetis.
— Vi havas akran langon. Vi kien deziras iri?
— Mi ŝatus dormi en la alia ĉambro sur divano.
— Ĉu vi ne volas foriri de tie ĉi?
— Kial mi volus?
— Tiu ĉi fortikaĵo estas iom malproksime.
— Ĉu por mi? De kie? — Kaj ĉirkaŭ dudek foje li malgaje eklevis siajn ŝultrojn.
Duron ne toleris la maldisciplinitecon, sed li sciis bone, ke li staras vidalvide al neŭrozuloj dezertoagaciitaj.
Fine Fécamp sekvis en la vico!
— Henry Fécamp.
— Jes, sinjoro marŝalo.
— Vi estos eskortita al Oran. Ankaŭ mi kredas, ke vi estas senkulpa. Sed la leĝo estas leĝo. Nun sekvas la vico de la Sekreta servo. Se iam vi estos rehebilita, tiam vi ricevos la Honorkrucon de la Respubliko pro via fidelo, kuraĝo kaj heroeco. Mi kredas, ke ĝi estos tiel… Donu vian manon…
Ankaŭ li premis la manon de la malliberulo.
Henry Fécamp ricevis tre belan, helan ĉelon en la prizonoo de Oran, kaj oni zorgis pri tio, ke li nenion malhavu, ĉar eĉ la ok jara filo de la prizonestro infektiĝis iel, kaj li sciis: la malliberulo n-ro 63 estas senkulpa.
Cent kaj cent pilgrimuloj tumultis ĉirkaŭ la ĉerko de la miraklofara Hagir en la oazo Ulogi.
De mateno vundokovrita derviŝo kaj barba, verdan turbanon havanta marabuto batadis sian frunton al la ŝtona planko en la najbareco de la elfosita, cedra lignokesto.
Tagmeze oni ĉirkaŭportis la ĉerkon en la oazo.
Amaso de kriantaj, hurlantaj kreduloj iris malantaŭ ĝi. Oni metis ĝin sur la teron antaŭ la domo de ĉiu maljuna mohametano, ke ankaŭ tiu kadukulo ektuŝu ĝin, kiu jam ne povintus iri ĝis la preĝejo.
La procesio nun turniĝas en la straton, kie troviĝas la kafejo de la blinda Bochur. Oni starigas la sarkofagon. La maljuna kafejestro kaj ankoraŭ tri kreduloj ĵetas sin vizaĝaltere, kovrinte ĝin per sia burnuso, kaj ili plorante preĝas.
Poste oni portas la ĉerkon plu. Sed la cikatra derviŝo kaptas iun arabon je la kolo.
— Aux armes! Aux armes!..
La stratoj pleniĝas de soldatoj, kvazaŭ ili estus atendintaj signalon.
— Sur la teron!
Kiuj ne kuŝiĝas sur la teron, tiujn pumbatas la kolboj! La kaptita arabo repuŝas la cikatrulon, li estas per unu salto en flankstrato, malvasta strateto… Mohametana pilgrimulo staras tie.
— Atentu!.. Puŝegu tiun ŝtonon al la enirejo de la strato…
Sed li ne povas daŭrigi, ĉar la pugno de la pilgrimulo batas lin je la kapo, ke tiu reŝanceliĝas, kaj li sentas, kiam oni kaptas la aktujon el sub lia brunuso.
— Kiel?… — li kriegas teruriĝinte. — Ĉu vi estas franco?!
— Nu, jes! — kriĉis la alia homo. — Vi estas fia aktujŝtelisto! Vi nun estos bele malliberigita.
Sed la brakojn de la pseŭdovestita Carew tiam jam estis ŝnurligitaj malantaŭe.